«Балалар еңбегін пайдалануға қарсы 12 күн»
«Балалар еңбегін пайдалануға қарсы 12 күн»
Жазғы демалыс қарсаңында елімізде жыл сайын 1-12 маусым аралығында "Балалар еңбегін пайдалануға қарсы күрестің 12 күні «Ұлттық ақпараттық науқаны» өткізіледі.
Науқанды өткізудің негізгі мақсаты-ересектер, балалар және олардың ата-аналарын қоса алғанда, қоғамның назарын балалар еңбегінің ең нашар түрлерін қолданудың алдын алу мәселелеріне аудару, сондай-ақ осы салада құқықтық ақпараттандыру болып табылады.
2022 жылы бұл акция "Балалар еңбегін пайдалану! – Жоқ!».
Балалар еңбегі-бұл балаларды тұрақты негізде жұмысқа тарту. Қазіргі уақытта көптеген елдерде балалар еңбегі қанаудың бір түрі болып саналады және заңсыз деп танылады. Өркениетті елдерде бар балалар еңбегінің түрлерінің ішінде шоу-бизнестегі (кино, театр, эстрада) жұмысты атап өтуге болады. Балалар көбінесе әртүрлі қылмыстық әрекеттерге қатысады.
БҰҰ және Халықаралық Еңбек Ұйымы Балалар еңбегін қанау ретінде қарастырады. Бала құқықтары туралы Конвенцияның 32-бабы "экономикалық қанаудан және оның денсаулығына қауіп төндіруі немесе білім алуына кедергі келтіруі не оның денсаулығы мен дене бітімі, ақыл-ойы, рухани, моральдық және әлеуметтік дамуына нұқсан келтіруі мүмкін кез келген жұмысты орындаудан қорғауға" кепілдік береді.
Қазақстан Республикасының Еңбек туралы Кодексіне сәйкес Бала еңбегін пайдалануға белгілі бір шектеулер бар, атап айтқанда: кемсітуге, мәжбүрлі еңбекке және бала еңбегінің ең нашар түрлеріне, ауыр жұмыстарға, еңбек жағдайлары зиянды және қауіпті жұмыстарға жол беруге, үстеме жұмыстарға тартуға және т. б. тыйым салынған.
Осылайша, кәмелетке толмағандарды жұмысқа орналастыру олармен еңбек шарттарын міндетті түрде жасауды қамтиды. Еңбек туралы кодекстің 30-бабына сәйкес 16 жасқа толған азаматпен еңбек шартын жасасуға жол беріледі.
Сондай-ақ, 15 жастағы жасөспіріммен еңбек шартын жасасуға және оқудан бос уақытында олардың денсаулығына зиян келтірмейтін және оқу процесін бұзбайтын 14 жасқа толған адамдардың заңды өкілінің жазбаша келісімін ұсына отырып, жұмысты орындауына рұқсат етіледі.
Заңнамада 18 жасқа толмаған адамдар үшін жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығы көзделген. Солай,
- он төрт жастан он алты жасқа дейінгі қызметкерлер үшін-аптасына 24 сағаттан артық емес;
- он алты жастан он сегіз жасқа дейінгі қызметкерлер үшін-аптасына 36 сағаттан артық емес;
- оқу жылы ішінде оқуды жұмыспен қоса атқаратын білім беру ұйымдарының оқушылары үшін он төрттен он алты жасқа дейін - күніне 2,5 сағат, он алтыдан он сегіз жасқа дейін-күніне 3,5 сағат.
Кәмелетке толмағандарға қатысты еңбек заңнамасын бұзу фактілері анықталған кезде ювеналдық полиция қызметкерлері құқық бұзушылықтар жасауға ықпал ететін жағдайлар мен себептерді жою туралы ұсынуды соттылығына тартылуға жататын еңбек инспекциясы басқармасына жіберетін болады
